Сіздедің баршаңызға – «Қазақстан Православие Шіркеуіндегі регренттік қызмет. Шеберлікке апаратын жол» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының ұйымдастырушыларына, қатысушыларына және қонақтарына шын жүректен қош келдіңіздер деймін.
Мәскеу және Бүкіл Русь Қасиетті Патриархы Кириллдің батасымен 2016 жылдың соңында Ресей астанасында регенттер мен әндетушілердің I Халықаралық конгресі өтті. Бұл рухани және мәдени маңызы бар форумның негізгі нәтижесі Мәскеу және Бүкіл Русь Патриархы жанындағы шіркеу ән өнерін дамыту бойынша Шіркеу және Қоғамдық кеңестің құрылуы болды. Кеңес жұмысының және тағы екі халықаралық ән конгресін өткізудің арқасында регенттік және литургиялық ән айту мәселелеріне қатысты өзекті тақырыптар мен мәселелерді талқылау - әр түрлі жалпышіркеулік, епархиялық және приходтық деңгейде күшейтілді және жалғасын тапты. Православиелік музыкалық өнерінің тақырыбы иерархтарды да, діни қызметкерлерді де, приходтарды да бей-жай қалдырмайды, өйткені шіркеуде ән айту Христос шіркеуінің дәстүрінің ажырамас бөлігі, литургиялық, білім беру және мәдени өлшемдерге ие рухани өмірдің және қазіргі заманғы шіркеу миссиясының маңызды құрамдас бөлігі.
Біздің конференция - Қазақстан Митрополиттік округіндегі шіркеулік музыкасы мен орындаушылық өнердің практикалық және теориялық мәселелерін талқылауға жақсы мүмкіндік болып табылады; біз православиелік әншілік дәстүрлердің тарихына үңіліп, кәсіби тәжірибе алмаса аламыз. Литургиялық ән айтудың бірқатар өзекті мәселелерін атап өтпес бұрын, регент болып еңбек ету - бұл Жаратқан Ие мен халыққа қызмет ету, әншілік топ жетекшісінен терең білімді, жоғары рухани жауапкершілікті және үнемі кемелдікке ұмтылуды талап ететін асқағы биік қызмет екенін еске сала кеткім келеді.
Және регент те, хор әншісі де литургиялық ән айту, ең алдымен, адамның Құдаймен дұға арқылы сөйлесуі екенін, бұл ауызша құрбандық, Жаратушыға ұнамды сый, иманды жанның сенімін білдіру екенін есте сақтауы және түсінуі керек. Бірінші христиан әнін, Інжіл әңгімесіне сәйкес, Мәсіх туылған түні періштелер жерге әкелді. Құтқарушы өзінің шәкірттерімен Құпияға толы кешті жыршылардың жырымен аяқтады: «Ән айтып, Зәйтүн тауына барды» (Мф.26:30), осылайша ежелгі, Ескі өсиет дәстүрін дәріптеді. Христиандық ғибадат ету өзінің қалыптасуының алғашқы сәттерінен бастап дұғаларды жырлаумен толтырылды, мұны елші Павел былайша дәлелдейді: «Құдайға үнемі мадақтау құрбандығын, яғни Оның есімін дәріптейтін ауыздың жемісін ұсынайық» ( Евр. 13:15). Ол мұны Ефестіктерге жазған хатында одан да айқынырақ көрсетті: «Рухтарыңды толтырыңдар, өздеріңді Забур жырларымен, қасиетті өлеңдермен және рухани әндермен эетілдіріңдер, жүректеріңде Жаратқан Иеге ән айтып, әуен салыңдар» (5:18,19). Ареопагит Дионисий шіркеулік ән айтуды аспандық күштердің - періштелік дәрежелердің, Иемізді үнемі мадақтап ән айтудың көрінісі деп атайды. Құдайдың жоспарына сәйкес, православиелік Литургия - бұл аспан және жер, періштелер және Жаратушыға ғибадат етудегі адамдар әлемінің бірлігі. Біздің жырларымызға Қасиетті Жазбалар мен Дәстүрлерде айтылған періштелердің әнұрандары кіреді. Мысалы, Евхаристикалық канон сайын Исаия пайғамбар аянындағы Серафим әні естіледі: «Қасиетті, Қасиетті, Қасиетті, Саваоф Құдайы!бүкіл жер Оның ұлылығына толы!» (Ис. 6:3). Ең көп орындалатын және әйгілі гимндердің бірі «Трисвятое» періштелерден алынды. Ең көп орындалатын және әйгілі гимндердің бірі «Трисвятое» періштелерден алынды.
Шіркеулік ән құдайға ғибадат етуді музыкалық сүйемелдеу немесе безендіру ғана емес, сонымен қатар өзі әуезді уағыз болып табылады, көпшілік дұғасының мағыналық мазмұнын эмоционалды түрде арттырады және тыңдаушыға шындықтарды қабылдауға және есте сақтауға көмектеседі.
Жоғарыда айтылғандарды негізге ала отырып, регенттік істі дамыту және литургиялық ән айтуды жетілдіру үшін, менің ойымша, келесі мәселелерді шешуге назар аудару керек. Біріншіден, регент тек музыкалық ғылым тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар діни білімнің жиынтығына ие болуы, литургиялық мәтіндерді түсінуі, литургия мен ережелерді білуі және шіркеу славян тілін меңгеруі керек. Әншілерді рухани тәрбиелеу, қауымдастыру да ұжымдағы орындаушылық шеберлікті жоғары деңгейде ұстаудан кем түспейтін регенттің міндеті. Білім және тәрби беру ісінде регент дін қызметкерлеріне арқа сүйеп, бұл қиын жұмыста дін қызметкерлерінен қолдау табуы керек. Осыған байланысты хор мен алтарь арасындағы толық өзара түсіністік пен ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өткен жөн.
Регент репертуар, дыбыс көлемі, қарқын және орындаудың басқа да мәселелері бойынша ғибадатхананың басшысымен кеңесуі керек. Приходтағы барлық қарым-қатынастар, ең алдымен, діни қызметкерлер мен дінбасылар арасындағы қарым-қатынастар христиандық сүйіспеншілікке негізделуі керек.
Екіншіден, шіркеулеріміздегі орындалатын әнге құлшылық рухы мен көңіл-күйді салу керек. Шіркеу музыкасының бұрмалануы және қорлануы- ежелгі ауру. 692 жылы өткен VI Бүкіләлемдік кеңестің 75-ші ережесінде былай делінген: «Шіркеуге ән айту үшін келгендер тәртіпсіз айқайламауын, артық сөйлемеуін және шіркеуге сәйкес келмейтін нәрсені енгізбеуін қалаймыз. Бірақ олар асқан ілтипатпен және нәзіктікпен Құдайға ән айтты ». Литургиялық ән айтудың қорлануы литургиялық ән айтудың қатаң шіркеулік рухын сақтауды қалайтын бірқатар көрнекті иерархтар мен тақуалыққа табынушыларды қатты алаңдатты. Ондаған жылдар бойы құдайсыз қуғын-сүргіннен кейін шіркеуіміздегі литургиялық тәртіп пен салтанатты қалпына келтіруге көп күш жұмсаған, мәңгі есте қалатын Қасиетті Патриарх Алексий I осы мәселеге қатысты былайша ойын білдірді: «Неліктен біз сонау уақыт пен дәстүрлерден келе жатқан ескі шіркеулік ән айтудың таңғажайып үлгілері тұрған кезде, шіркеу тұрғысынан талғамсыз, зайырлы әнге еліктеуіміз керек?». «Зайырлы романстар мен құмартатын опералық ариялардың шырқыраған үнінде шіркеу әндерін орындау, - деді Патриарх, -
құлшылық етушілерге зейінін қашырып қана қоймай, тіпті жырлардың мазмұны мен мағынасын түсінуге мүмкіндік бермейді».
Ол: «Біз шіркеулік әндерден дүниелік рухты қуып шығу үшін қолдан келгеннің бәрін жасауымыз керек», - деп шақырды.
Сенуші адам шіркеуде дұғаны вокалдық эксперименттерден немесе виртуоздық концерттен емес, ғибадат етуден күтеді. Ғибадатханада асықпай, сабырлы, тыныш ән айту табынушыларды Құдайға жақындатады. Құлшылық етушілердің барлық назарын өз тобының дыбысына аударуға тырысатын регент қателеседі. Шіркеу әні қажылардың назарын өзінің орындауымен алаңдату емес, Құдаймен байланыс орнату және шіркеуде тұрғандардың рухын аспанға көтеру үшін арналған. Айтылған ән дұрыс, шын мәнінде дәстүрлі және шіркеулік болуы үшін регент пен хор орындаушылары мәтіннің мағынасын түсініп, өздері дұға етуі керек. Мәскеу діни академиясының регенттік мектебінің мәңгі есте қалатын жетекшісі схиигумен Никон (Смирнов) былай деді: «Регент дұға еткенде - хор дұға етеді. Хор дұға еткенде, шіркеу де дұға етеді».
Үшіншіден, әр регент өз ұжымының мүмкіндіктеріне сүйене отырып, әншілердің вокалдық қабілеті мен музыкалық сауаттылық деңгейін объективті бағалай отырып, репертуар мәселесін шешуі керек. Музыкалық жанрлар мен стильдердің диапазоны әдеттен тыс кең. Бұл жерде шектен шығудан аулақ болу үшін шіркеулік ән айту дәстүрлерін, әдептілік пен даналықты жақсы білу қажет. Жаңадан келген регентте бір жағынан, ежелгі әндер, белгілі немесе византиялық әнге салу айту қаупі бар, бұл қазіргі заманғы приходтардың көпшілігі үшін қиынға соғады, ал екінші жағынан, қыр-сырын түсінбей, әуезді, бірақ мүлдем зайырлы музыканы көшіру, құлаққа жағымды, бірақ жүрекке жетпейді.
Жоғарыда аталған мәселелерді шешуде, шіркеудің музыкалық өнері, литургиялық ән айту және регенттік жұмыстағы басқа өзекті тақырыптарды зерттеу біздің бүгінгі конференциямыздың міндеті жәнеосы секілді алда бірқатар ғылыми және практикалық іс-шаралар жүргізіледі мен сенемін. Барлығымызға Қазақстан митрополиттік округі епархияларының әншілік топтарын дамыту және нығайту бойынша жұмыстардың бағдарламасын жасау қажет. Пікір, тәжірибе және білім алмасу регенттер мен хор орындаушыларына қасиетті музыка саласында Құдайға және адамдарға қызмет етудің маңыздылығын сезінуге одан әрі көмектеседі.
Екі мың жыл бойы музыка мен дұға сөздерін біріктіретін шіркеу әні адамдарға өзінің рақымына толы күшімен әсер етеді - ол жердегі жанды жоғарыға кетереді, рухани ауруларды емдейді, қайғы-қасіретті жеңілдетеді және адамға Көктегі сұлулықты сезінуге көмектеседі. Патшамызға ән айт, ән айт» (Заб. 46:7). Барлықтарыңызға жұмыстарыңызда жемісті және пікір алмасуда бір-бірлеріңізге пайдалы болуларыңызды тілеймін. Баршаңызға Құдайдың рақымы жаусын.
Басты бет
Пікір жазу үшін жүйеге кіріңіз немесе тіркеліңіз!
Пікіріңіз сәтті қосылды және оны қазір сайт әкімшілігі қарастырып жатыр