Бішкек және Қырғызстан епископы Савватийдің «Жібек жолындағы шығыс христиандығы» халықаралық ғылыми конференциясының қатысушыларына сөйлеген сөзі

Қымбатты аға-інілер мен әпке-қарындастар!

 

Дәстүрлі христиандық конфессиялар мен ғылыми қоғамдастық өкілдерін біріктірген халықаралық кездесуге қатысушылар қош келдіңіздер. Орталық Азиядағы христиан дінінің мыңжылдық тарихы бар. Жібек жолының материалдық және рухани-мәдени алмасуының арқасында Мәсіхтің сенімі осында тұратын халықтарды өзінің рухани және мәдени мұрасымен байытып, мұнда тұратын адамдар арасындағы таңқаларлық жемісті ынтымақтастық пен ұлтаралық және конфессияаралық оң диалогтың көптеген тарихи ескерткіштері мен баға жетпес тәжірибесінің дәлелін қалдырды.

 

Ресей 988 жылы шомылдыру рәсімінен өткені жалпы қабылданған, бірақ бұл үрдіс мыңжылдыққа созылды. Әулие князь Владимир Днепр суларында киевтықтарды  шомылдыру рәсімінен өткізген кезде, Ресей халықтарының бір бөлігі  сол кездің өзінде христиан митрополитінің құрамында болды. Мұнда, қазіргі Қырғызстан орналасқан жерлерде де христиан митрополиті де болған: Невакеттік және Қашғарилық. Бүгінде Невакет - Бішкектен 20 шақырым жерде ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұралар тізіміне енгізілген елді мекен. Оны Бішкектен Ыстықкөлге дейінгі айналма жолмен келе жатқанда көруге болады. Невакетте православиеге жақын, Ассириялық - шығыс - христиандық бай дәстүрлері бар шіркеу дамыған. Біз Шығыстан көптеген христиан дінбасыларының есімдерін білеміз: Әулие Иоанн Мервский (Түркменстан), Керуенсарай епископы (Тәжікстан), Үндістан епископы, Қытай епископы және Невакет митрополиті, Қашғариялық... Қырғызстанда шынымен де әлі зерттеу керек христиандық қасиетті орындар өте көп. Мысалы, Бурана мұнарасы орналасқан Токмок қаласынан алыс емес Суяб елді мекенінен христиан шіркеуі мен будда монастырының қалдықтары табылды. Бурана мұнарасы орналасқан елді мекен аумағында христиандық құлпытастар да табылды, олар тек несториандық ғана емес, сонымен қатар алты бұрышты кресттері бар құлпытастар. Бұл, ең болмағанда, Ұлы Жібек жолындағы бұл елді мекенге христиандықтың византиялық немесе армяндық қозғалыстарын ұстанушылар болған саяхатшылар келгенін көрсетеді.

 

Ислам Азияда үстем дін болған кезде әртүрлі мәдениеттер де қатар бейбіт өмір сүрді. Шығыста көрші – дос, бауыр, тірек болды. Мысалы, Темірланның тұсында шарап жасауға тыйым салынған: Құранмен тыйым салған. Алайда христиан дінбасыларына бұған рұқсат етілді, өйткені шарап Құдайдың Евхаристия мерекесін тойлау үшін қажет болды. Дей келе, Тамерлан қасиетті Даниил пайғамбардың жәдігерліктерінің бөлшектерінің  христиандар, мұсылмандар және еврейлер үшін қастерлі екенін түсіне отырып, Самарқандқа жеткізді.

 

Тарихта Азиядағы христиандардың саны Батыс Еуропадағы христиандар санымен шамалас болған кезеңдер болды. Жібек жолының дәстүрлері негізінен әртүрлі ұлттар мен діни нанымдардың өкілдеріне құрметпен қарауды білдірді.

 

Орыс Православие Шіркеуі Шығыс христиандықтың толық заңды мұрагері және өкілі бола отырып, мұнда тұратын адамдарға Інжіл ілімінің толық тереңдігі мен сұлулығын, Орталық Азия елдерінде дінбасылардың, монастырлардың және діндарлардың тақуалық пен шынайы аскетизмнің көптеген жарқын үлгілерін өзінің барлық толықтығымен және жан-жақтылығымен көрсетті. Олардың барлығы шынайы және жиі құрбан болатын бауырластық сүйіспеншіліктің күнделікті рухани ерлігімен Мәсіхтің сырға толы және өлшеусіз сүйіспеншілігі туралы куәландырды. Олардың қызметінің арқасында өздерінің Орталық Азиядағы бай тарихында Орыс Православие Шіркеуі билік басындағылар арасында да, қарапайым халық арасында да үлкен құрмет пен жоғары беделге лайықты түрде ие болды. Бұл мұраға қалған байлықты дінбасылар мен қарапайым діндарлар ұқыпты сақтап, жақсы дәстүр ретінде жалғастыруда.

 

Өркениет дамуының қазіргі кезеңінде біз мыңдаған жылдар бойы қоғам негізделген терең түбірді өзгерту әрекеттерінің әлемдік үрдісінің куәсі болып отырмыз. Біз отбасыларды, қауымдастықтар мен тұтас мемлекеттерді бұзатын жаңа, дәстүрге жат құндылықтар мен нұсқауларды енгізуге күш салып жатқанын көріп отырмыз. Бұл күштер өздерінің деструктивті әрекеттерін құндылықтар жүйесінде әлі іргетасы қалыптаспаған жастарға қарсы бағыттайтынын ерекше атап өткен жөн. Қазіргі заманғы өркениет мыңдаған жылдар бойы Киелі кітаптағы мызғымас ақиқаттардың негізінде құрылды, нығайды және дамыды, оларды қабылдамау оның құруы мен жойылуына әкеледі. Осыған байланысты, Ізгі хабарды таратуға арналған игі істер бұрынғыдан да маңызды және шұғыл қажет!

 

Православие Шіркеуінің дінбасылары мен діндарлары мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдардың барлық озық ойлы адамдарымен бірге жаһандық үрдістегі тарихи шындықты бұрмалаудың әртүрлі әрекеттерін, белгілі оқиғаларды түбегейлі қайта бағалау мақсатында жаңа, күтпеген және жиі шектен шыққан алаңдаушылық пен бүлік салушылыұты көріп отыр. Осының барлығы ежелден келе жатқан халықтар арасындағы қалыптасқан жылы қатынас пен тату ынтымақтастық дәстүрлерін өзгерту мақсатына қызмет етеді, қоғамда жікке бөлінуді туғызады, бұрын гүлденген өңірлердегі жағдайды шиеленістіреді және тұрақсыздандырады, түсініспеушілік тудыруға тырысады, . адамдар арасындағы алауыздық, өзінің жеке пайдакүнемдік мүдделерін көздейтін жаңа жағымсыз күштер мен деструктивті топтарға жол береді деген пікірмен келісеміз. Орталық Азия мемлекеттерінің одан әрі толыққанды рухани және жан-жақты дамуы үшін, сондай-ақ осында тұратын халықтар арасындағы бейбітшілік пен достықты сақтау және нығайту үшін алдыңғы ұрпақтардың оң тәжірибесі өте қызықты және сұранысқа ие. Бұл баға жетпес мұра Орыс Православие Шіркеуінде мұқият сақталып, зерттеліп қана қоймайды, сонымен қатар өзінің барлық көркемдігі мен толықтығымен жас ұрпаққа беріліп, оларды «бейбітшілікте рух бірлігін сақтауға» шақырады ( Ефес. 4:3).

 

Құрметті конференцияның ұйымдастырушылары, қатысушылары және қонақтары! Сіздерге шын жүректен зор денсаулық, күш-қуат, сәтті және жемісті қатысуларыңызды тілеймін! Мәнді баяндамалар, сындарлы диалогтар мен пікірталастар баршамызды шығармашылық және тиімді іс-әрекеттің жаңа мысалдарымен және идеяларымен шабыттандырсын! Бүгінгі кездесудегі жақсы көңіл-күй, қуанышты кездесу және жылулық біздің жүрегімізде бәріміз үшін өте қажет өшпес әсер қалдырсын!

 

Назар аударғандарыңызға рақмет!