Астана және Қазақстан митрополиті Александрдың архиепископ Софонидың (Сокольский) туғанына 225 жыл толуына орай сөйлеген сөзі

Құрметті бауырлар!

Ағымдағы жыл XIX ғасырдағы көрнекті шіркеу қайраткері және рухани ағартушы, Ұлы Дала елінің елшісі, Түркістан епархиясының бірінші иерархы, бүгінде Қазақстан мен Орталық Азия Митрополиті округі мұрагерлері болып табылатын мәңгі есте қалатын архиепископ Софонидың (Сокольский) туғанының  225 жылдығы деп белгіленген.

Евангелие ақиқаты Қазақстан жерінде ертеде, христиандық дәуірдің басында даңқын жайды. Мұнда көптеген уағызшылар мен ағартушылар болды, бірақ Орталық Азиядағы Православие Шіркеуінің құрылуы мен белсенді дамуының тарихы Әулие Софронидың қызметінен басталады. Мәсіхтің жолына  бұл ұлы қызметкер 70 жасында келді. Билеуші істерінің куәгерлерінің бірі былай деп жазды: «Ол жас баладай Ұлы даланың кең байтақ жерін кезіп, шіркеулер мен приходтар құрып, Құдай халқын Мәсіхке деген құтқарушы сенімге шақырды».

Архиепископ Софонидың Орталық Азиядағы апостолдық еңбегінің алдында Ресейдің әртүрлі епархияларында, Рим мен Константинопольде, Закавказьеде және Кіші Ресейде жемісті қызмет атқарған жылдар өтті. Оның ерекше, тарихи еңбегінің ішінде парсы сиро-халдейлік несториандықтарды Православие Шіркеуіне қайта біріктіру жөніндегі жұмысы кіреді. Иеромонах ретінде ол Дмитрий Александрович Брянчаниновты, кейінірек Кавказ епископы Игнатийді, көрнекті шіркеу жазушысы және теологты монастырлық тонсура рәсімне дайындады. Оларды кейін ұзақ рухани достық байланыстырғаны мәлім. Архипастордың тақуалық өмірін аяқтаған басты ерліктеріне келсек, ол жаңадан құрылған Түркістан епархиясының басқарушысы болған болды. Ауруларын елемей, демалыс туралы ойламай, ақсақал-әулие соңғы демі қалғанша Мәсіхтің Шіркеуіне құлшыныспен қызмет етті. Ол әлі күнге дейін пұтқа табынушылық ырымдардың қараңғылығында жүрген өз қауымын және көшпелі тайпаларын Інжіл сөзімен ағарту үшін орасан зор қашықтықтарды бағындырып, қорықпай жүріп өтті. Аса құрметті билеуші Софониды Орталық Азиядағы ең жаңа шіркеу тарихын жасаған адам деп атауға болады. Әр жерде және әр уақытта архипастор өзінің дарындылығын және рухының ерекше күшін көрсетті. Конструкция жұмысын ұйымдастырды, хор құрды, шіркеулер салып, жиһазбен жабдықтады, діни қызметке кандидаттарды дайындады, ғылыми еңбектері мен уағыздарын баспаға дайындауға уақыт тапты. 1876 жылы Петербургте оның «Сөздер мен шешендіктер» атты кітабы басылып, төрт томдық шығармаларының толық жинағы басылып шықты. Консистория жұмысын ұйымдастырды, хор құрды, шіркеулер салып, оны жабдықтады, діни қызметке үміткерлерді дайындады, ғылыми еңбектері мен уағыздарын баспаға дайындауға уақыт тапты. 1876 жылы Петерборда оның «Сөздер мен шешендіктер» атты кітабы басылып, төрт томдық шығармаларының толық жинағы жарық көрді.

Билеуші Софонии өте оқып-тоқыған, білімді, жан-жақты білімпаз адам болғандықтан, жоғары ортада құрметке ие болды және оның Құран мен араб тілін терең білуі оған ислам дінінің жетекшілерін де, қарапайым мұсылмандарды да өзіне қарата алуға мүмкіндік берді. Оның әсерлі де даналық сөздері мен уағыздары халыққа жарқын әсер қалдырды. Ол тақуалықтың ізін қуушы, жеке мүддесіне ештеңені қаламайтын шынайы тақуа болды, ол толығымен Мәсіх пен Оның Қасиетті Шіркеуі үшін өмір сүрді. Оның барлық уақыты дұға оқумен, қауымына әкелік қамқорлық жасаумен және оңай емес әкімшілік мәселелерді шешумен өтті. Билеушінің тұлғасы христиан өркениетінің оңтүстік шекарасында шіркеу жұмысын атқаратын діни қызметкерлерге үлгі болды.

«Әулиелерінің өлімі Қгдай Иенің алдында қымбат» (Пс. 114:6), - дейді жыршы. Билеуші Софони қасиетті әулиелер мәңгілікке кеткендей қайтарылды. Дертіне ерлікпен шыдап, ажал төсегінде «Сенім нышанын» оқып дүниеден өтті, «Өлілердің қайта тірілуін асыға күтемін» деген сөзбен ақырғы демін шығарды.

«Маған сенетін адам өлсе де, қайта тіріледі» (Ин. 11:25), - дейді Иеміз Құдай, сондықтан Оның лайықты қызметшілері – архипастарлар мен пасторлар, монастырдағылар мен қарапайым адамдар – мәңгілік өмірде өмір сүріп және мерекелеуде. Олардың есімдері Қазақстанның Православие тарихына алтын әріптермен жазылған.

Елші Павел былай өсиет етеді: «Сіздерге Құдай сөзін айтқан тәлімгерлеріңізді есте сақтаңыздар және олардың өмірлерінің соңына қарап, сенімдеріне еліктеңіздер» (Евр. 13:7). Әулие Софонии бейнесі, оның құрбандығы мен еңбекқорлығының үлгісі, үлкен адамгершілік күшке ие және Мәсіхтің Ізгі хабарының ақиқатын ашады. Біздің қасиетті борышымыз – өзінің еңбектері арқылы Құдайдың ақиқатының ежелгі Қазақстан жерінде таралуына үлес қосқан, өмірін Қасиетті Шіркеуге қызмет етуге арнаған билеуші Софонидың естелігін мұқият сақтау.

Түркістан және Ташкент архиепископы, тақуалық ізін қуушы, шындықты уағыздаушысы, Христос жолындағы құлшынысты қызметкері, Ұлы Дала мен Жетісудың елшісі - Софонии ризашылықпен мәңгілік есімізде.