Николай Александрович Романовский

1869 жылы Херсонская губерниясы (қазіргі Одесса облысы) Ананьевский уезі, Липецкое ауылында протоиерей Александр мен Мария Иосифовна Романовскийдің отбасында дүниеге келген.

1889 жылы Одесса діни семинариясын бітіріп, 1890 жылы діни қызметкер Дарья Гуковичтің қызына үйленді.

1890 жылы 4 қарашада Елизаветградтық Мемнон (Вишневский) епикопымен иерейі болып тағайындалып, ол Херсонск уезі, Касперо-Николаевка ауылындағы Әулие Николай шіркеуіне діни қызметкер болып белгіленді.

1891 жылы Касперо-Николаевка және Ново-Бирзуловка ауылдарында, ал 1892 жылы Михайловка ауылында приход мектептерін құрды.

1895 жылы 28 желтоқсанда ол он жылдан астам, 1907 жылға дейін қызмет еткен Николаев қаласындағы Барлық қайғырушыларға қуаныш Құдай Ана  иконасы (Ново-Купечая) шіркеуінің үшінші діни қызметкері болып тағайындалды. Сонымен бірге, діни қызметкер Николаев Мариинский әйелдер гимназиясында (1918 жылға дейін) құқық пәнінің мұғалімі болып 15 жылдан астам қызмет етті және приходтық және жексенбілік мектептердің инспекторының міндетін атқарды.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде діни қызметкер приходтардың қайырымдылықтарына Николаев қаласында жаралыларға арналған госпиталь ұйымдастырды.

1916 жылы 19 қаңтарда Босқындар өмірін ұйымдастыру Комитеті Николаев бөлімшесінің төрағасы болып тағайындалды. 1916 - 1917 жылдары ол босқындарға көмектесу үшін қайырымдылық жинаудың белсенді ұйымдастырушысы болды және олардың балалары үшін жазғы мектептерді құруға үлес қосты.

1922 жылы өзінің діни міндетін орындап, ораза күндері және Қасиетті Пасха күні Николай әке сотталған түрмеге барып, бөртпе сүзекпен ауырады, бірақ Жаратқан Ие оның өмірін ұзартады.

Әке Николай шіркеудің жабылуына жол бермеу үшін қолдан келгеннің бәрін жасады. Романовскийлердің үйі әрқашан балаға толы болатын (Николайдың әкесінің өзінде сегіз бала болған). Мұнда барлығы – қарапайым жұмысшылар да, зиялы қауым да келетін болды. Дарья анамызды дастархан басына отырғызбай шығармайтын. Діни қызметкер Николаев қаласында өте танымал және беделді адам болды. Бұл дінді жоюға бағытталған дәйекті және агрессивті саясат жүргізген Кеңес өкіметі тарапынан ыза тудырды. Діни қызметкер бірнеше рет НКВД мен ГПУ-ға шақырылып, олар «кеңес беріп», уағыз жұмыстарын тоқтатуды тікелей талап етіп, штаттан кетуді ұсынды.

1931 жылы діни қызметкер қамауға алынды, сонымен бірге оның ұлы Антония да тұтқындалды. Үйге тінту жүргізіліп, мүлкінің бір бөлігі тәркіленді. Ол кезде Дарья ана сал ауруына шалдыққан еді, тінту кезінде олар тіпті төсегінің астынан мамыққа дейін алып шықты.

1931 жылы 15 тамызда Одесса облыстық сотының Арнайы алқасы Украина КСР Қылмыстық кодексінің 54-бабының 4, 10, 11-тармақтары бойынша оны сегіз жылға мәжбүрлі еңбекке тарту туралы үкім шығарды. Жазасын өтеу үшін діни қызметкер Карлагқа (Қарағанды ​​облысы) жіберілді. Діни қызметкердің отбасы істі Украина КСР Жоғарғы сотына қайта қарау туралы кассациялық шағым түсірген, бірақ Украина КСР Жоғарғы сотының президиумы шағымды қанағаттандырмай, үкімді өзгеріссіз қалдырды. Николай әкенің денсаулығының нашарлығы туралы түрме дәрігерінің қорытындысы ешқандай жеңілдік әкелмеді. Тұтқынның өмірін жеңілдетудің бірден-бір жолы хаттар, бару және лагерь басшылығы кейде рұқсат етілген азық-түлік пен заттарды беру болды.

Оның өлімін күтіп, соңғы хаттарының бірінде Н.А. Романовский 1935 жылдың соңында әйеліне былай деп жазды: «Менің ұзақ еңбекке толы өмір жолымда жанымда болған  қамқоршы періштем!  , Мен саған өзімнің соңғы қоштасу хатымда не айтамын?Саған бас иіп, осы жылдарда өзім қаламаған мүң әкелгенім үшін кешірім сұраймын! Мен басқа нәрсені армандадым, бірақ Жаратқан Иенің жолы басқа. Қазір де бұған мұңайма. Мейірімді Құдай бізге баға жетпес байлық – мейірімді перзенттерімізді сыйлағанын ұмытпа, енді осы байлықтың жалғыз иесі сен ғана, мен үшін уайымдама, бірақ Жаратқан Иенің мені осы жолда таңдағанына қуан. Мен бұл айқышты: осы өмірде жазала, Ием, мәңгілік өмірде рақым ет – деп жалынды дұғамен көтеріп жүрмін.

Жерде біз екуміз бөлек тұрдық деп қайғырма, оның орнына мәңгі өмірде бірге  лайықты болуды бұйыртсын деп Құдайдан дұға тіле, менің жарық қамқоршы періштем. Менің жасаған күнәлерім мені қынжылтады, бірақ мен сенің дұғаң мені  жер бетінде де қорғайтынына, мәңгілік тыныштығыма әкелетініне сенемін. Мені өз дұғаларыңда жиі еске ал, қазір де, мен азап шеккенде де, әсіресе, жақындарымнан алыс жерде мені қорғайды. Мүмкін болса, сырттай жерлеуімнің ырымын жасауды сұра. Өз өміріңде балалардың амандығы мен қуанышынан жұбаныш көр. Егер күшің жетсе, олардың ешқайсысына ауыртпалық болмас үшін әрқайсысына барып тұр. Біздің қымбатты балаларымыз сенің қартайған шағыңда қуанышың үшін қолдан келгеннің бәрін жасайтынына сенімдімін.

Жаратқан Иеден сенің де,

олардың амандығын тілеп, ыстық ықыласым білдіремін, қымбаттым. Қош бол және кешір мені! Саған жанқияр шексіз сүйетін тірідей жерленген Николай».

Әкесіне көмектесу үшін кіші ұлы Виктор Қазақстанға барып, Жаңа Қарағандыдағы құрылыс нысандарында басшы болып жұмысқа орналасты.

1937 жылы қазанда хат алмасу, кездесулер тоқтады. Туыстарының өтінішіне: «Тұтқындар басқа лагерьге ауыстырылды, олар туралы ақпарат жоқ» деп жауап берді.

1937 жылы 7 қазанда Н.А.Романовскийді Қарағанды ​​облысының НКВД-сы «Карлагта жазасын өтеу кезінде бұрынғы діни қызметкерлер тобының құрамында «нағыз православиелік» ұйымын ұйымдастыруға қатысты» деген айыппен тұтқынға алды. Бұрынғы діни қызметкерлер тобының құрамында ол «шынайы православие шіркеуін» ұйымдастыруға қатысты, бұл бағыттағы ағым Кеңес үкіметін де, КСРО-да орналасқан шіркеу әкімшілігін де мойындамады, шетелде митрополит Энтони Храповицкий басқарған тек Шығыс патриархтарын шынайы православие деп санады;Топтың міндеттерінің бірі түрмеде отырған діндарлар мен діни қызметкерлер арасынан «жаңартушыларды» өз жағына тарту болды».

Жауап алу кезінде протоиерей Николай Романовский «бұрынғы діни қызметкерлердің жиналыстарына қатысу фактілерін жоққа шығармағанмен, оған тағылған айыптармен келіспеді және кінәсін мойындамады».

Қарағанды ​​облысы бойынша НКВД жанындағы үштіктің 1937 жылғы 20 қарашадағы шешімімен протоиерей Николай Александрович Романовский 58-10.11 бабы бойынша айыпты деп танылып, ең жоғары жазаға – ату жазасына кесілді. Үкім бірден орындалды. ПСТГУ деректер базасына сәйкес, онымен бірге оның ұлы Антони да оққа ұшқан. Жерленген жері белгісіз.

Қарағанды ​​облыстық соты президиумының 1957 жылғы 28 қарашадағы қаулысымен протоиерей Николай Александрович Романовскийге қатысты Қарағанды ​​облысы бойынша УНКВД үштігінің 1937 жылғы 20 қазандағы қаулысының күші жойылып, қылмыстың істің дәлелі болмауына байланысты іс тоқтатылды.

Протоиерей Николай Александрович Романовский қайтыс болғаннан кейін ақталды. Діни қызметкердің туыстары бұл жарлыққа 35 жыл бойы көзжұмушылық танытты. Тек 1990-шы жылдардың басында Мәскеу Патриархатының Қасиетті Синодының комиссиясына, сондай-ақ Украина мемориалдық қоғамына көмек сұрап, олар 1992 жылғы 7 наурыздағы «Оңалту туралы куәлік», онда Қарағанды ​​облыстық сотының құжаттары негізінде саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау 1991 жылғы 17 сәуір күні деп көрсетілген анықтаманы алды.

2000 жылы тамызда Орыс Православие Шіркеуінің Архиерейлік Соборында заңдастырылған.